اتصالات فلنجی (Flanged Connections) یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین روش‌های اتصال لوله‌ها و تجهیزات در سیستم‌های لوله‌کشی صنعتی و ساختمانی است. این نوع اتصال به دلیل استحکام، قابلیت تحمل فشار بالا و سهولت در نصب و تعمیرات، در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مطلب به بررسی جزئیات اتصالات فلنجی، مزایا، مراحل نصب و کاربردهای آن پرداخته می‌شود.
تعریف اتصالات فلنجی (Flanged Connections)
اتصالات فلنجی (Flanged Connections) به اتصالاتی گفته می‌شود که در آنها لوله‌ها یا تجهیزات به وسیله فلنج‌هایی که در انتهای آن‌ها قرار گرفته‌اند و با استفاده از پیچ و مهره به هم متصل می‌شوند. فلنج‌ها معمولا از جنس فلز یا پلاستیک بوده و در اندازه‌ها و فشارهای مختلف تولید می‌شوند.
انواع فلنج‌ها
فلنج‌های تخت (Slip-on Flange):
این فلنج‌ها به راحتی روی لوله‌ها قرار می‌گیرند و به وسیله جوش به لوله‌ها متصل می‌شوند. نصب آسان و هزینه کمتر از ویژگی‌های این نوع فلنج است.
فلنج‌های جوشی لب به لب (Weld Neck Flange):
این فلنج‌ها دارای گردنی بلند هستند که به لوله جوش داده می‌شود. این نوع فلنج‌ها برای فشارهای بالا مناسب هستند و استحکام بالایی دارند.
فلنج‌های رزوه‌ای (Threaded Flange):
این فلنج‌ها دارای رزوه‌های داخلی هستند و به لوله‌های رزوه‌دار متصل می‌شوند. نصب آنها نیاز به جوشکاری ندارد و برای فشارهای کم و متوسط مناسب هستند.
فلنج‌های کور (Blind Flange):
این فلنج‌ها برای بستن انتهای لوله‌ها یا تجهیزات به کار می‌روند و هیچ سوراخی برای عبور مایع یا گاز ندارند.
فلنج‌های لبه‌دار (Lap Joint Flange):
این فلنج‌ها به صورت دو تکه طراحی شده‌اند و به راحتی روی لوله‌ها قابل جابجایی هستند. این نوع فلنج‌ها برای جابجایی مکرر و تعمیرات مناسب هستند.
مزایای اتصالات فلنجی
تحمل فشار بالا:
فلنج‌ها به دلیل ساختار قوی و اتصال محکم، قابلیت تحمل فشارهای بالا را دارند.
نصب و تعمیرات آسان:
اتصالات فلنجی به راحتی باز و بسته می‌شوند، که این ویژگی امکان تعمیر و تعویض قطعات را به سادگی فراهم می‌کند.
مقاومت در برابر نشت:
با استفاده از واشرها و مهره‌های مناسب، اتصالات فلنجی می‌توانند یک اتصال بدون نشت ایجاد کنند.
تنوع در اندازه و جنس:
فلنج‌ها در انواع و اندازه‌های مختلف و از جنس‌های متنوع تولید می‌شوند که این امر امکان استفاده در شرایط مختلف را فراهم می‌کند.
مراحل نصب اتصالات فلنجی
آماده‌سازی فلنج‌ها و لوله‌ها:
فلنج‌ها و لوله‌ها باید به طول مناسب برش داده شده و سطح‌های اتصال تمیز و صاف شود.
قرار دادن واشر:
یک واشر مناسب بین دو فلنج قرار داده می‌شود تا از نشت جلوگیری شود.
تراز کردن فلنج‌ها:
فلنج‌ها باید به دقت تراز شوند تا پیچ و مهره‌ها به درستی قرار گیرند و اتصال محکمی ایجاد شود.
بستن پیچ و مهره‌ها:
پیچ و مهره‌ها به تدریج و به صورت متقارن بسته می‌شوند تا فشار به صورت یکنواخت توزیع شود و از نشت جلوگیری شود.
کاربردهای اتصالات فلنجی
صنایع نفت و گاز:
در خطوط انتقال نفت و گاز، به دلیل نیاز به اتصالات مقاوم و قابل اطمینان، از فلنج‌ها به طور گسترده استفاده می‌شود.
صنایع پتروشیمی:
در کارخانه‌های پتروشیمی، برای انتقال مواد شیمیایی خورنده و تحت فشار، اتصالات فلنجی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سیستم‌های آب و فاضلاب:
در خطوط انتقال آب و فاضلاب، به دلیل نیاز به اتصالات قابل تعمیر و تعویض، از فلنج‌ها استفاده می‌شود.
نیروگاه‌ها:
در سیستم‌های تولید و انتقال بخار و آب گرم در نیروگاه‌ها، فلنج‌ها به دلیل تحمل دما و فشار بالا به کار می‌روند.
نکات مهم در استفاده از اتصالات فلنجی
انتخاب واشر مناسب:
انتخاب نوع و جنس واشر مناسب برای جلوگیری از نشت و افزایش عمر اتصال بسیار مهم است.
کنترل دقیق تراز:
تراز دقیق فلنج‌ها برای اطمینان از اتصال محکم و بدون نشت ضروری است.
بازرسی دوره‌ای:
اتصالات فلنجی باید به صورت دوره‌ای بازرسی و در صورت لزوم سفت شوند تا از کارکرد صحیح آنها اطمینان حاصل شود.
نتیجه‌گیری
اتصالات فلنجی (Flanged Connections) با توجه به قابلیت تحمل فشار بالا، نصب و تعمیرات آسان و مقاومت در برابر نشت، انتخابی ایده‌آل برای بسیاری از کاربردهای صنعتی و ساختمانی هستند. این اتصالات به دلیل تنوع در اندازه و جنس، امکان استفاده در شرایط مختلف را فراهم می‌کنند و با رعایت نکات فنی و استفاده از تجهیزات مناسب، می‌توانند به شکلی کارآمد و با دوام بالا در سیستم‌های مختلف به کار گرفته شوند.